Elektrische voertuigen: Meer gevaar voor hulpverleners?

27 Mar 2020

De elektrische auto is niet meer weg te denken uit het straatbeeld; er rijden steeds meer (hybride) elektrische voertuigen rond. Statistisch gezien maakt dit de kans groter op een ongeval waarbij een elektrisch voertuig betrokken is. Wat betekent dit voor hulpverleners?

Net als voertuigen met conventionele aandrijving zijn ook alle nieuwe hybride en elektrische automodellen verplicht om bepaalde veiligheidstesten te ondergaan voor ze verkocht mogen worden. De wetgeving stelt hiervoor minimum veiligheidsnormen. Nieuwe auto’s worden onderworpen aan crashtesten waarbij ze 0 tot 5 sterren kunnen behalen. Hoe meer sterren een model krijgt, hoe veiliger het voertuig is. Hybride en elektrische auto’s behalen in deze crashtesten met 4 en 5 sterren vergelijkbare goede resultaten als gewone benzine- en dieselauto’s, en zijn daarmee net zo veilig.

Een van de meest bizarre ongevallen waar ik als brandweerman bij terecht ben gekomen was een ongeval waarbij een voertuig in de berm een aantal bomen geraakt had en het motorcompartiment met bodem  geheel gescheiden van de body tot stilstand was gekomen. Dit betrof een gewone benzineauto maar we gaan natuurlijk in de toekomst ook met elektrische voertuigen de meest vreemde situaties meemaken. Het is dan ook de vraag in welk scenario een elektrisch voertuig meer gevaar zou kunnen opleveren voor de hulpverlener dan een conventioneel voertuig.

Intact of alleen blikschade 

Allereerst zijn er scenario’s denkbaar waarbij het uitgesloten is dat een elektrisch voertuig onder spanning staat. Dit geldt voor voertuigen die na een ongeval nog geheel intact zijn of alleen blikschade hebben. In dat geval zijn er geen beschadigingen aan het elektrische circuit, zoals de bekabeling of batterij, en bestaat er geen risico dat er spanning op de carrosserie staat. Het enige risico van een elektrisch voertuig is dan dat het ongewenst in beweging kan komen als  het nog in de rijstand staat. Blokkeer daarom de wielen, zet de auto op de handrem en de versnelling in de P-positie (Park). Houd de start-/stopknop vijf seconden lang ingedrukt en als de Ready-indicator in het instrumentenpaneel oplicht, druk dan nog eenmaal op de start-/stopknop en het voertuig schakelt uit.

Geactiveerde airbags

Als bij een ongeval de airbags van een elektrisch of hybride voertuig zijn geactiveerd is het ook uitgesloten dat de carrosserie onder spanning staat. Door het activeren van de airbags wordt namelijk automatisch de stroomvoorziening vanuit de hoogspanningsbatterij afgesloten. Bij een zware aanrijding kan het in uitzonderlijke gevallen voorkomen dat de airbags niet worden geactiveerd, bijvoorbeeld als een voertuig aan de achterzijde wordt aangereden. Zolang de kooiconstructie intact blijft, is er ook dan geen risico dat de carrosserie onder spanning staat.

Ernstig vervormde kooiconstructie

Bij een elektrisch voertuig met een ernstig vervormde kooiconstructie moet je als hulpverlener extra alert zijn. De hoogvoltagebatterij kan dan in gevaar zijn gekomen: deze is immers geplaatst binnen de kooiconstructie. Heeft het elektrisch voertuig een aanrijding gehad waarbij de kooiconstructie ernstig vervormd is, dan zal de stroomtoevoer vanuit de hoogvoltagebatterij onderbroken zijn door geactiveerde airbags en/of (kort)sluiting in het systeem.

Bij ernstige deformatie van het batterijcompartiment kan in zeer uitzonderlijke gevallen stroom naar de carrosserie lekken. Indicatoren hiervoor kunnen zijn: vonken, rook, de geur van kortsluiting of rotte eieren. Gebruik altijd je persoonlijke beschermingsmiddelen met daarbij de hoogvoltagehandschoenen voor extra bescherming. Zorg dat er een LD/HD-straal ligt zodat het batterijpakket gekoeld kan worden. Denk ook aan een warmtebeeldcamera om de eventuele temperatuuropbouw in het batterijpakket te kunnen monitoren.

Bij brand

Is een elektrisch voertuig betrokken bij brand, dan kan deze bestreden worden als een conventionele autobrand. Er komen namelijk dezelfde verbrandingsproducten vrij als bij een ander voertuig. Neem dus dezelfde veiligheidsmaatregelen, zoals PBM’s en ademlucht. In het geval dat de hoogvoltagebatterij brandt, komen er extra afwijkende verbrandingsproducten vrij zoals lithiumhydroxide. Deze branden kunnen gewoon met water geblust worden maar dat kan wel meerdere dagen duren en kost enorm veel water. Daarom worden in verschillende landen waterbakken ingezet waar een elektrisch voertuig in ondergedompeld kan worden om de brandende batterij te blussen. Staat het voertuig dat brandt aan de laadpaal? Schakel die dan uit of koppel de kabel los. Dan gaat er geen stroom meer naar het voertuig en kan het veilig geblust worden.

Onderdompelen van een voertuig in een waterbak om de batterij te doven. Foto: Brandweer Nederland

Te water

Bij het te water raken van een elektrisch voertuig is de kans nihil dat je geëlektrocuteerd wordt als de auto gedeeltelijk of helemaal onder water verdwijnt. Doordat de computer van het voertuig in het water terecht komt, schakelt de stroomvoorziening uit. Wanneer een hoogvoltagebatterij is ondergedompeld gaat deze ontladen. Dit zal waterstof en zuurstof produceren in gasvorm (elektrolyse). De hoeveelheid gasophoping is afhankelijk van de originele accuspanning, waterkwaliteit, hoe goed het voertuig is verzegeld en hoe lang het onder water ligt. Deze gassen kunnen mogelijk brand- of explosiegevaar opleveren: zorg daarom dat je het voertuig ventileert door het glas te breken of een deur te openen voor het voertuig uit het water wordt gehaald. 

Conclusie

Een ongeval met een elektrische auto lijkt misschien een hele klus, maar door verschillende veiligheidstesten die ze ondergaan weten we dat deze auto’s voldoen aan zeer hoge veiligheidseisen. Fabrikanten zijn er net als bij conventionele auto’s bovendien steeds meer alert op dat ook de hulpverleners veilig aan deze auto’s kunnen werken. Voor ongevallen met alle voertuigen geldt: raadpleeg altijd het stappenplan op de veiligheidssheets die horen bij de auto. Deze vind je in een voertuigdatabase zoals Crash Recovery System of de app Rescue Code. Bij elektrische voertuigen zijn de veiligheidssheets extra belangrijk, omdat je hierop de positie van de hoogvoltagebatterij en oranje hoogvoltagekabels goed ziet. Met name bij een ernstig vervormde kooiconstructie is dit van belang, want in dat geval kan er een risico zijn. Op de veiligheidssheets vind je ook informatie over hoe het hoogvoltagesysteem kan worden uitgeschakeld, bijvoorbeeld via een serviceplug of het doorknippen van een veiligheidskabeltje. 

Veiligheidssheet uit het Crash Recovery System. Afbeeling: Moditech

Als hulpverleners hebben we alle kennis over elektrische auto’s tot onze beschikking en onze ervaring zal de komende jaren alleen maar groeien. Ik zie het als een kans voor onze beroepsgroep om nieuwe dingen te leren en onszelf verder te ontwikkelen. Door alert te zijn en de juiste stappen te nemen kunnen we mensenlevens redden, of dat nu uit een conventioneel of elektrisch voertuig is.

Ik zie je feedback graag tegemoet in de reacties.

Marinus Verweijen
Holmatro Rescue Consultant