Cross ramming: Een inside job
Crossramming is een techniek waarmee je de constructie van een voertuig zoveel mogelijk terugduwt in zijn oorspronkelijke vorm. Anders dan de term doet vermoeden, kan dat soms niet alleen met een ram, maar is ook een spreider of zelfs een combitool nodig. Bij een sterk vervormde auto past een ram immers niet altijd direct en maak je een beginopening met een spreider/combitool. Hoe pas je crossramming veilig en effectief toe?
De carrosserie een zetje geven
Toen ik 28 jaar geleden aan de slag ging als autoschadehersteller voerde ik allerlei verschillende reparaties uit: van kleine krassen op een portier tot het rechttrekken (richten) van een auto op de richtbank om deze weer in de originele vorm de weg op te krijgen. Bij grote drukte of net voor het weekend moesten we wel eens noodreparaties uitvoeren om ervoor te zorgen dat een klant zijn auto toch nog kon gebruiken. Een portier dat niet meer lekker open of dicht gaat doordat de carrosserie net te ver vervormd is. Dit probleem losten we dan op door middel van persen van binnenuit met de multifunctionele cilinderset. De carrosserie net dat zetje geven, zodat de klant toch met zijn eigen auto door kon rijden totdat die gerepareerd kon worden.
Het dak eraf
Toen ik in 1999 begon aan mijn brandweeropleiding lag bij het bevrijden van het slachtoffer de nadruk op het verwijderen van het dak, met als doel de patiënt in een zo recht mogelijke lijn uit het voertuig te halen. Aandacht voor het terugbrengen van het voertuig in een originele staat van binnenuit was een techniek die niet gebruikt of geoefend werd. Door nieuwe inzichten en veranderende protocollen bij het medische personeel kijken we nu steeds meer naar andere manieren om het slachtoffer te bevrijden. Ook zie je steeds vaker de aanpak waarbij ruimte gemaakt wordt van binnen naar buiten. Bij de brandweer noemen we deze methode crossramming. Een techniek die in het veld maar ook tijdens trainingen tot nieuwe inzichten kan leiden als het gaat om voertuig(carrosserie)kennis.
Waarom crossrammen?
Als de brandweer wordt opgeroepen om iemand uit zijn auto te bevrijden, is het niet zo dat hij door een paar pers- of drukacties van binnenuit zelf weer verder kan rijden. Maar het kan wel nét de extra ruimte geven die nodig is om een ambulancemedewerker in het voertuig te laten voor levensreddende handelingen, een beknelling op te heffen en misschien wel te zorgen voor een comfortabelere positie van het slachtoffer. Crossrammen kan de reddingswerker daarnaast ook helpen om een schaar of spreider net op een betere positie te kunnen plaatsen.
Hoe werkt crossramming?
Crossramming heeft alles te maken met relatieve kracht. Bij het terugduwen van een constructie naar zijn originele staat heb je een sterker object ertegenover nodig om te gebruiken als afzetpunt. Voor het terugduwen van de carrosserie naar de originele positie gebruiken we een ram of een spreider. Ook met een combitool kun je de eerste stap zetten om ruimte te creëren. Is er eenmaal voldoende ruimte dan kun je makkelijk opvolgen met een ram.
Het gereedschap zal altijd in de richting bewegen waar het zwakkere deel zich bevindt. Je probeert de constructie van de auto te verplaatsen en moet daarom rekening houden met het concept van relatieve sterkte. Dat wil zeggen dat je de basis van je ram moet positioneren op een punt dat relatief sterker is dan het gebied dat je probeert te verplaatsen. Doe je dat niet, dan zal in plaats daarvan de constructie aan de basis van je ram bewegen.
Dit betekent dat het belangrijk is om de basisconstructie van voertuigen te kennen: het verdelen van krachten is de sleutel tot succes. Zijn er tijdens je crossram-acties momenten dat je ziet dat de twee zijdes van gelijke sterkte zijn dan kun je gebruik maken van een speciale ramsteun voor crossramming. Hiermee vergroot je het oppervlakte van het afzetpunt, waardoor je de relatieve sterkte kunt beïnvloeden in jouw voordeel.
Waar moet je op letten bij crossrammen?
Voor een veilige en doeltreffende toepassing van de crossramtechniek is het belangrijk om rekening te houden met de volgende punten.
Peel and peek
In onze blog Speel jij Russische roulette? schreven we al over het gevaar van het knippen in airbagcilinders. Ook bij het plaatsen van een ram of spreider in gebieden waar een airbagcilinder of een gordelspanner kan zitten, zal je dit eerst goed moeten controleren. Strip de binnenbekleding en check het CRS (Crash Recovery System) om te voorkomen dat je afzet op kritieke punten en de airbagpatronen of gordelspanners per ongeluk geactiveerd worden.
Niet onderstoppen
Een vervormde constructie is verzwakt, waardoor het makkelijker wordt om de carrosserie terug te duwen naar de oorspronkelijke vorm. Het onderstoppen van de ram of spreider is dus ook niet altijd noodzakelijk: het afzetpunt is immers vele malen sterker is dan de vervormde carrosserie. Een mooi voorbeeld is het afzetten tegen een stoel. Als deze intact is dan is de constructie van een stoel zeer sterk – genoeg om als afzetpunt te gebruiken bij het terugduwen van de vervormde carrosserie. Gebruik bij het afzetten op een stoel of bank dan ook geen onderstopping: als het kussen eenmaal is ingedrukt, zal de ram meestal een stevige stoelbasis raken.
Juiste positionering
Net als bij het plaatsen van een ram of spreider bij een dashroll of -lift is het ook bij crossramming van belang om ervoor te zorgen dat het gereedschap goed staat wanneer je start met het in beweging brengen van de constructie. Bij herpositionering van een verkeerd geplaatste tool kan dit er namelijk toe leiden dat de constructie terugveert, waardoor het slachtoffer mogelijk nog verder bekneld raakt. Gebruik je een telescoopram met laserpointer dan is het makkelijker de tool juist te plaatsen: deze markeert precies het punt waar de ram de autoconstructie zal raken.
Niet knippen
Als je kiest voor crossramming, knip dan de voertuigconstructie niet voordat deze in de oorspronkelijke (gewenste) vorm is teruggebracht. Wanneer je de constructie wel knipt, zal het gedeelte na de knip niet meebewegen met een ram- of spreidactie. Bij het intact houden van het voertuig zal er beweging komen in de gehele constructie, waardoor plaatsen mee gaan bewegen die onbereikbaar zijn voor de ram of spreider omdat een slachtoffer deze weg blokkeert. Aangezien crossramming altijd wordt uitgevoerd om meer ruimte te krijgen bij het slachtoffer, zal door de beweging in de gehele carrosserie het slachtoffer in een comfortabelere positie komen – ook op de plaatsen die onbereikbaar zijn voor ram of spreider.
Hoe train je crossramming?
Het crossrammen is een techniek die niet vaak getraind wordt binnen de brandweer. Dit komt doordat de voertuigen die gebruikt worden om mee te oefenen vaak niet zijn vervormd, waardoor het effect van terugbrengen naar de originele staat niet goed tot zijn recht komt.
Verzwak de constructie
Bij het werken aan een auto zonder schade is de enige manier om te duwen het groter maken dan het origineel. Om de auto buiten zijn oorspronkelijke vorm uit te drukken, maken we verzwakkingen in de constructie. Zonder het toepassen van deze verzwakkingen is de relatieve sterkte van de voertuigconstructie krachtiger dan een mogelijk basispunt. Om crossramming goed te kunnen oefenen is het dan ook belangrijk dat je een vervormd voertuig hebt. Als je die niet kant en klaar tot je beschikking hebt, kun je wrakken zelf prepareren. Bekijk onze Rescue Hacks-video hierover voor tips:
Zorg voor een dummypatiënt
Maak bij het oefenen van crossramming indien mogelijk gebruik van een dummypatiënt. Dit zorgt ervoor dat er voorzichtiger gewerkt wordt omdat je rekening moet houden met slachtofferbehandeling. Bovendien geeft het extra beperkingen bij het vinden van afzetpunten. Op deze manier worden operators gedwongen creatiever te zijn met hun opties.
Conclusie
Crossramming is een ondergeschoven techniek binnen de brandweer die je tijdens een oefening goed kunt inzetten om de constructie van een voertuig te leren kennen. Het lastige van de techniek is dat crossramming pas echt goed tot zijn recht komt als het voertuig is vervormd, en dat is vaak geen eenvoudige opgave bij oefeningen. Technieken die niet of nauwelijks getraind worden zullen dan ook niet snel gekozen worden tijdens een inzet. En dat is jammer want als je crossramming juist toepast, biedt het veel mogelijkheden om in zeer korte tijd op een veilige manier ruimte te creëren in een vervormd voertuig. Het kan vooral heel snel werken als je hier getraind in ben, dat is het grote voordeel.
Met dit blog wilde ik je een aantal inzichten en voorbeelden geven, zodat je crossramming met vertrouwen kunt toevoegen aan de opties die je hebt om een slachtoffer te bevrijden. Aarzel niet om contact op te nemen als je nog vragen hebt!
Ik zie je feedback graag tegemoet in de comments.
Marinus Verweijen
Holmatro Rescue Consultant